Świadczenia alimentacyjne kojarzone są wyłącznie z małoletnimi dziećmi. W rzeczywistości prawo do ich otrzymywania może przysługiwać także i byłemu małżonkowi. W jakich sytuacjach można żądać alimentów na żonę lub męża? Czy konieczne jest spełnienie konkretnych warunków?
Czym są alimenty?
Alimenty w praktyce polegają na dostarczaniu środków utrzymania, a w przypadku dzieci także i wychowania. W zdecydowanej większości przypadków przyjmują one postać pieniężną. Ustawodawca pozwala jednak, aby zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych wykonywał swą powinność w innej formie – np. poprzez zakup żywności, ubrań, środków higienicznych lub regulowania rachunków uprawnionego do alimentów.
Wysokość alimentów zależy od uzasadnionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości majątkowych zobowiązanego do tych świadczeń. Przyznanie alimentów może nastąpić zarówno poprzez zawarcie stosownej umowy, jak i wskutek orzeczenia właściwego sądu (np. po przeprowadzonej sprawie rozwodowej lub w ramach odrębnego postępowania).
Alimenty dla obecnego małżonka
Świadczenia alimentacyjne mogą być przyznawane na rzecz osób dorosłych, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Szczególnym przypadkiem alimentów przyznawanych dla dorosłego człowieka jest świadczenie na rzecz współmałżonka. Taką możliwość daje regulacja zawarta w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Jeśli mąż lub żona nie przyczyniają się do zaspokajania potrzeb całej rodziny, nawet gdy nie ma w niej dzieci, druga ze stron może zażądać zapłaty określonej kwoty pieniężnej będącej odpowiednikiem alimentów. Świadczenie to może być przyznane zarówno poprzez stosowną ugodę zawartą między małżonkami, jak i wskutek uzyskania odpowiedniego orzeczenia sądowego. Ten drugi przypadek wymaga jednak złożenia pozwu do właściwego sądu.
Alimenty dla byłego małżonka
Alimenty dla dorosłego pojawiają się dużo częściej w przypadku rozwiązania małżeństwa. W szczególnie uzasadnionych przypadkach były mąż lub żona mają pełne prawo żądać tego rodzaju świadczeń na wyłączną własność. Takie alimenty są niezależne od świadczeń przeznaczanych na rzecz wspólnych małoletnich dzieci. Alimenty dla byłego małżonka nie będą jednak możliwe w każdej sytuacji.
Zgodnie z treścią art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, „małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Dodatkowo, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.”
Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu, ustalony wyrokiem sądowym orzekającym rozwód z winy obu stron, nie wygasa po upływie 5 lat od daty wydania orzeczenia.
W przypadku, gdy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, może on domagać się orzeczenia przez sąd, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb, chociażby nie znajdował się w niedostatku. Natomiast treść art. 60 §3 zdanie drugie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazuje, że gdy zobowiązanym do dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu jest małżonek, który został uznany za winnego rozkładu pożycia to obowiązek ten nie jest ograniczony wskazanym w tym przepisie 5-letnim terminem. Brak jest zatem podstaw do zrównywania sytuacji prawnej małżonków, których wspólnie uznano za winnych rozkładu pożycia małżeńskiego z sytuacją prawną małżonków, których wina nie była ustalana.
Więcej informacji na temat prawa rodzinnego w tym rozwodów i alimentów uzyskasz na stronie Adwokat Rozwód Rzeszów.
Kancelaria Rozwód Adwokat Rzeszów
ul. Hanasiewicza 10
35-103 Rzeszów
+48 17 200 03 20
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
