Uprawa słonecznika w Polsce zyskała w ostatnich latach na popularności. W 2021 roku uprawiano go na powierzchni nieznacznie przekraczającej 19 tys. hektarów, a rok później był już wysiewany na areale ponad 64 tys. hektarów. W 2023 roku zanotowano spadek udziału słonecznika w strukturze zasiewów o około 10%. Słonecznik ma niewielkie wymagania agrotechniczne, dlatego coraz więcej rolników decyduje się na jego uprawę jako alternatywę dla innych jarych roślin, takich jak ziemniaki, buraki cukrowe, kukurydza czy zboża.
Przeznaczenie uprawy słonecznika
Podany we wstępie areał słonecznika dotyczy jego wysiewu jako plonu głównego w siewie czystym. Nasiona zbierane z tych upraw mogą mieć wiele zastosowań. Jednym z najważniejszych jest uprawa słonecznika oleistego, którego nasiona są wykorzystywane do produkcji oleju. Jest on szeroko stosowany w gospodarstwach domowych. Śruta słonecznikowa będąca produktem ubocznym z tłoczenia oleju wykorzystywana jest jako komponent do produkcji pasz.
Nasiona słonecznika mogą być wysiewane w celach ozdobnych, jednak ten kierunek użytkowania ma znacznie marginalne.
Dużo częściej nasiona słonecznika, które znajdziesz na tej stronie https://osadkowski.pl/material-siewny/nasiona-slonecznika--c-001099, wykorzystywane są w mieszankach poplonowych oraz pastewnych z przeznaczeniem na produkcję biomasy.
Słonecznik — na jakie gleby?
Słonecznik oleisty preferuje żyzne gleby o średniej zasobności w składniki pokarmowe. Optymalne pH gleby powinno wynosić od 6,6 do 7,2. Nieuregulowany odczyn gleby, czyli zbyt niskie pH może być jednym z powodów niezadowalających plonów, pomimo wykonania pełnej agrotechniki właściwej dla tej uprawy.
Słonecznik nie jest wymagający w stosunku do przedplonu i może być uprawiany po zbożach, roślinach okopowych lub strączkowych.
Po zbiorze pozostaje znaczna ilość resztek pożniwnych, na których z reguły występują liczne choroby. Dlatego też należy przeprowadzić zabiegi mające na celu przyspieszenie rozkładu resztek pożniwnych. Oprócz zabiegów uprawowych zasadna będzie aplikacja preparatu mikrobiologicznego Convert WG. Jego zastosowanie znacznie przyspieszy proces mineralizacji resztek pożniwnych, a jak powszechnie wiadomo są one medium przenoszącym grzyby patogeniczne na kolejny sezon wegetacyjny.
Termin siewu i sposób wysiewu nasion słonecznika
Nasiona słonecznika powinny być wysiewane w ogrzaną glebę o temperaturze około 8°C na głębokość 3-5 cm. Agrotechniczny termin siewu w danym regionie jest zbieżny z siewem kukurydzy i przypada zwykle między 15 a 25 kwietnia. Zbytnie opóźnienie siewu po 25 kwietnia może skutkować wydłużeniem sezonu wegetacyjnego, co może prowadzić do problemów ze zbiorem.
Wysiew nasion słonecznika powinien odbywać się siewnikiem punktowym umożliwi to utrzymanie odpowiedniej przestrzeni do jego wzrostu i rozwoju. Zbyt gęsty siew wpływa negatywnie na wielkość plonu oraz stwarza korzystne warunki do rozwoju chorób grzybowych.
Zalecany rozstaw rzędów to 50-60 cm, a odległość między nasionami w rzędzie powinna wynosić 22-27 cm. W związku z tym optymalna obsada roślin słonecznika na 1 m2 powinna wynosić około 60 roślin.
Choroby słonecznika i ich zwalczanie
Obecnie w uprawie słonecznika nie stwierdzono zbyt wielu jednostek chorobowych. Może to wynikać z dość małej popularności jego uprawy, a tym samym odpowiedniej przerwy w wysiewie na danym polu oraz odpowiedniej izolacji przestrzennej ograniczającej przenoszenie chorób z jednej plantacji na drugą.
W przypadku słonecznika podobnie jak innych roślin uprawnych bardzo ważne jest zaprawianie nasion. Pozwoli ono wyeliminować zgorzel siewek, która przy silnym porażeniu siewek może prowadzić do ich masowego zamierania i obniżenia obsady roślin.
W trakcie sezonu wegetacyjnego słonecznik może być atakowany przez sprawców takich chorób jak zgnilizna twardzikowa, szara pleśń, czarna plamistość łodyg, mączniak prawdziwy, mączniak rzekomy, rdza, alternarioza i septorioza.
W związku z tym niezbędne jest często wykonanie przynajmniej jednego zabiegu grzybobójczego w celu ograniczenia presji chorób. Przygotowanie optymalnego, czyli skutecznego programu ochrony fungicydowej nie jest łatwym zadaniem, ponieważ w uprawie słonecznika jest zarejestrowanych niewiele środków grzybobójczych. Praktyka rolnicza jednoznacznie wskazuje, że brak zwalczania chorób obniża poziom plonu nasion słonecznika.
Zbiór nasion słonecznika
Słonecznik powinien być zbierany kombajnem wyposażonym w odpowiednią dostawkę, ogranicza to znacznie straty nasion. Zbiór przeprowadzany jest zwykle w drugiej połowie września, optymalna wilgotność zbieranych nasion to około 15%. W celu przyspieszenia i wyrównania dojrzewania roślin możliwy jest zabieg herbicydem zawierającym substancję czynną glifosat — produkt musi być zarejestrowany w uprawie słonecznika.
Warto uprawiać słonecznik
Wprowadzenie uprawy słonecznika do płodozmianu może być ciekawą opcją dla wielu gospodarstwa, zwłaszcza uprawiających na lepszych glebach. Obecnie nie ma większego problemu ze sprzedażą zebranego plonu, który może być przeznaczony do produkcji oleju. Słonecznik nie jest rośliną wymagającą wielu zabiegów środkami ochrony roślin, stąd też nakłady finansowe oraz czas pracy podczas sezonu wegetacyjnego nie są duże.
